Dyzartria to termin oznaczający zaburzenia artykulacyjne (wymowy). Jest to objaw, który może świadczyć o wielu różnych schorzeniach. Wśród przyczyn mowy dyzartrycznej wymienia się np. udar mózgu, urazy czaszkowo-mózgowe czy nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. Objawy to z kolei: cicha, spowolniona, bełkotliwa mowa W praktyce medycznej istnieje korzystna forma udaru mózgu, gdy świadomość pacjenta wraca natychmiast lub po kilku godzinach. Po leczeniu pacjentów z tym rokowaniem przywracane są niemal wszystkie zaburzenia funkcji mózgu. Postać progresywna lub ciężki udar, w wyniku którego świadomość pacjenta pojawia się po trzech lub więcej Udar lewej półkuli mózgu. Udar mózgu jest nagłym zaburzeniem krążenia krwi w mózgu o charakterze miejscowym. Zaburzenia mogą być spowodowane zarówno przez wylew krwi do mózgu, czym charakteryzuje się udar krwotoczny, jak i przez skrzep, który płynąc wraz z krwią dociera do mózgu, co z kolei jest główną przyczyną powstania Ryzyko udaru mózgu jest wyższe w niektórych rodzinach z powodu problemów genetycznych, takich jak wysokie ciśnienie krwi. Wiek jest również czynnikiem ryzyka. Im jesteś starszy, tym bardziej prawdopodobny jest udar mózgu. Niektóre schorzenia są powiązane z ryzykiem udaru. Obejmują one: poprzedni udar; wysokie ciśnienie krwi Udar mózgu jest jak pożar. Rozpoznanie objawów, szybkie wezwanie pogotowia i przewiezienie do szpitala mogą uratować życie i ograniczyć niepełnosprawność - mówili eksperci podczas spotkania edukacyjnego zorganizowanego w czwartek (27 października) na warszawskim Polu Mokotowskim. Fot. Adobe Stock. Data Dodania: 16 grudnia 2022. Może dotknąć każdego! Co roku z powodu udaru mózgu umiera 30 tys. Polaków. Statystyki te można zmniejszyć m.in. dzięki znajomości objawów udaru i szybkiemu wezwaniu pomocy medycznej – przypominają organizatorzy akcji Alert Udarowy. Jak podkreślają, udar mózgu może dotknąć każdego. Udar mózgu, kiedy można zacząć rehabilitację? Udar, plan rehabilitacji. Jak szybko i bezpiecznie wrócić do zdrowia po udarze, sprawdź bełkotliwa mowa, brak orientacji w czasie i miejscu, nierozpoznawanie najbliższych; czasami wymioty; zaburzenia równowagi, ból głowy. Postępowanie. Upewnij się, że miejsce jest bezpieczne. Ułóż chorego w pozycji leżącej. Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, ułóż go w pozycji bezpiecznej (na boku). Udar pojawia się nagle i niespodziewanie. Uderza w te ośrodki mózgu, które sterują mową, czuciem, czy poruszaniem się. Osoba, z którą przed chwilą rozmawiałeś nagle nie potrafi wypowiedzieć słowa, a jej rękę i nogę może dotknąć paraliż. Mięśnie twarzy przestają współpracować i po jednej stronie pojawia się grymas. Udar niedokrwienny a udar krwotoczny - rokowania pacjentów. Udar mózgu jest poważnym stanem, obarczonym dużym ryzykiem zgonu. To trzecia co do częstości przyczyna śmierci i najczęstsza przyczyna trwałego inwalidztwa osób dorosłych. Śmiertelność spowodowana udarem niedokrwiennym wynosi 20%. Groźniejszy jest udar krwotoczny, w 9bmCKI. Udar mózgu, zaraz obok nowotworu i zawału serca, jest jedną z najczęstszych przyczyn przedwczesnej śmierci. W jego przebiegu dochodzi do uszkodzenia obszarów mózgu, odpowiadających za ruch, mowę i sferę poznawczą. Dzięki szybkiej interwencji medycznej udar można opanować i przywrócić u pacjenta utracone funkcje, choć należy pamiętać, że życie po udarze nie jest już takie samo. Nierzadko chorym po incydencie mózgowym trzeba się zajmować, wymaga on opieki zarówno fizjoterapeutycznej, jak i neurologopedycznej. Jak zadbać o taką osobę? Czym jest udar i jak się objawia? Udarem określa się nagłe zaburzenie czynności mózgu, które trwa około doby i może zakończyć się śmiercią. Udary dzielą się na krwotoczne (wylewy) i niedokrwienne (zaburzony jest dopływ krwi do mózgu), a ich skutki są ciężkie do przewidzenia. Częściej występującym rodzajem udaru jest udar niedokrwienny, który uznaje się za nieco lżejszy w swoich skutkach niż wylew. Udar może dotknąć nas w każdym wieku, choć częściej występuje u osób starszych. Warto wiedzieć, jakie są objawy udaru, aby móc udzielić niezwłocznej pomocy medycznej choremu: nagłe zaburzenie czucia z jednej strony ciała, nagłe porażenie połowy ciała, niedowłady, zaburzona mowa (mowa staje się niezrozumiała dla otoczenia, bełkotliwa), chory zachowuje się, jakby był pijany, zaburzenia równowagi, zaburzenie widzenia (często chory widzi podwójnie), bardzo silny ból głowy, czasem utrata – przyczyny Pojawienie się udaru jest stanem zagrożenia życia. Jego przyczyn jest wiele i często nakładają się na siebie. Wśród nich znajdują się: wiek (udary często pojawiają się po 60. roku życia, chociaż nie jest to regułą), nadciśnienie, szczególnie nieleczone, nadwaga, zła dieta, cukrzyca, używki, głównie palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu, choroby serca, choroby naczyń krwionośnych, czynniki genetyczne, rasa – udary częściej dotykają osoby rasy czarnej, płeć – udar występuje częściej u kobiet niż mężczyzn. Jak wygląda życie chorego po udarze? Jakość życia pacjenta po udarze często znacznie się obniża, ponieważ dochodzi do uszkodzenia mózgu, a co z tym idzie – utraty niektórych funkcji związanych z ruchem i samodzielnością. Nierzadko pacjent staje się zależny od osób trzecich. Najczęstszymi skutkami udarów i wylewów (udarów krwotocznych) są: zaburzenia równowagi, niedowłady połowicze lub obustronne, trudności w przyjmowaniu odpowiedniej dla siebie pozycji, zaburzenia mowy, w tym afazja, zaburzenia pamięci, zespoły otępienne. Głównym celem rehabilitacji, zarówno ruchowej, jak i logopedycznej jest odzyskanie przez pacjenta sprawności w zakresie codziennych czynności, takich jak samoobsługa, przemieszczanie się, udział w życiu społecznym i komunikacja z otoczeniem. Warto zaznaczyć, że na sukces pacjenta składa się współpraca specjalistów, lekarzy, pielęgniarek oraz rodziny lub osób opiekujących się chorym. W zależności od stanu pacjenta wyróżnia się trzy grupy chorych pod względem ich sprawności ruchowej (motoryki): I grupa – pacjent kontaktowy, komunikujący się z otoczeniem, w dużej mierze samodzielny, który wymaga jedynie niewielkiego wsparcia; II grupa – pacjent leżący, który nie jest w stanie sam zmienić pozycji, jego samoobsługa jest znacznie ograniczona, często przejawia zaburzony kontakt z otoczeniem, wymaga stałej pomocy otoczenia; III grupa – pacjent leżący z dużymi zaburzeniami świadomości. Plany rehabilitacyjne znacznie różnią się w zależności od tego, w której grupie znajduje się pacjent. Powodzenie rehabilitacji zależy w dużej mierze od samego chorego, jego samopoczucia i stanu emocjonalnego. Z pewnością łatwiej pracuje się z osobą chętną i gotową do pracy. Mowa po udarze Na skutek udaru bardzo często pojawiają się zaburzenia mowy o różnym nasileniu i przebiegu. Ograniczone mówienie jest ogromnym problemem dla chorego, ponieważ znacznie utrudnia komunikację z otoczeniem, informowanie o swoich uczuciach, potrzebach. Ponadto wydłuża czas komunikacji, co jest męczące dla obu stron. Zaburzenia mowy po udarze mogą mieć charakter afazji (zaburzona mowa spowodowana uszkodzeniem czuciowego lub ruchowego ośrodka mowy lub obu naraz) bądź dyzartrii (mowa pacjenta jest zaburzona ze względu na uszkodzenie dróg unerwiających narządy mowne). Dyzartria jest o tyle lżejsza, że w jej przypadku pacjent może komunikować się z otoczeniem za pomocą pisma. Przy afazji sprawa ma się nieco gorzej, ponieważ chory przejawia nie tylko zaburzenia mowy, ale też trudności w nazywaniu, rozumieniu, czytaniu i liczeniu. Wiele osób z afazją jest całkowicie pozbawiona możliwości porozumiewania się z innymi ludźmi, co nierzadko jest powodem występowania depresji. U pacjentów z dyzartrią dominują trudności w odpowiednim układaniu narządów artykulacyjnych (robimy to całkowicie nieświadomie), a także zaburzenia połykania (dysfagia). Mowa chorego z dyzartrią cechuje się małą wyrazistością, monotonnością. Jest powolna i nierytmiczna. Przeczytaj również:Na czym polega dyzartria?Dysfagia (problem z połykaniem) – na czym polega?Terapia mowy po udarze Uważa się, że rehabilitację po udarze należy rozpocząć najszybciej jak to tylko możliwe. Zadaniem terapeutów w pierwszych dniach po incydencie mózgowym jest sprawdzenie, na jakim poziomie aktualnie znajduje się pacjent: Czy rozumie mowę? Czy potrafi nazwać zaproponowane obrazki? Czy nawiązuje kontakt z terapeutą? Czy mówi? Czy wie, gdzie się znajduje? Czy jest świadomy, jaki jest dzień tygodnia, miesiąc, rok? Warto zaznaczyć, że terapia mowy nie jest tylko zadaniem logopedy. Na proces leczenia ogromny wpływ ma rodzina i osoby opiekujące się chorym. Terapia mowy może trwać wiele miesięcy, a nawet lat, dlatego warto uzbroić się w cierpliwość. Bywają przypadki, że pacjent nigdy nie wraca do sprawności, którą wykazywał przed od zaburzeń mowy, które pojawiły się w wyniku udaru, każdy pacjent potrzebuje wsparcia, a przede wszystkim zrozumienia ze strony rodziny. Należy pamiętać, że proces rehabilitacji jest długi i monotonny i może mu towarzyszyć wiele chwil zwątpienia, obniżona samoocena i depresja, dlatego warto być z chorym w tym szczególnie trudnym dla niego czasie. Źródła: T. Pałka, M. Puchowska-Florek, Chory po udarze – rehabilitacja ruchowa i zaburzeń mowy, [w:] Choroby serca i naczyń, 2007, tom 4, nr 2. J. Morawska, M., A. Gutysz-Wojnicka, Problemy opiekunów chorych po udarze mózg. Udar Mózgu 2008, 10 (2). Komórki mózgu są wrażliwe na brak tlenu i zaczynają umierać już po czterech minutach od wystąpienia udaru. Dlatego pomoc trzeba wezwać szybko – w pierwszej chwili od zaobserwowania objawów. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy udaru u siebie i u osób z otoczenia. Po czym poznać udar i jak zareagować? Udar mózgu jest zaburzeniem neurologicznym, które jest skutkiem nagłego odcięcia dopływu krwi do naczynia krwionośne dostarczające tlen i substancje odżywcze do mózgu zostają zablokowane przez skrzep krwi lub następuje ich uszkodzenie, dochodzi do odcięcia części mózgu od dopływu tlenu i składników odżywczych, wskutek czego następuje jej mózgu, do którego dochodzi na skutek zamknięcia światła naczynia krwionośnego, to udar niedokrwienny. Ten typ udaru występuje nawet w 80 proc. wszystkich przypadków. Natomiast sytuacja, gdy krew przedostanie się do mózgu w wyniku uszkodzenia ściany naczynia krwionośnego i niszczy tkanki mózgu, nazywa się udarem krwotocznym (wylewem).Udar jest stanem bardzo poważnym. Badania wskazują, że jest to trzecia co do częstości występowania przyczyna śmierci u osób dorosłych. Udaru może dostać osoba w każdym wieku, każdej płci, w każdym momencie życia. Dlatego jest on tak są objawy udaru?Objawy udaru zależą od tego, jaka część mózgu została uszkodzona. Zatkanie tętnicy doprowadzającej krew do niewielkiego obszaru mózgu powoduje zazwyczaj niewielkie objawy, ale jeśli w tym obszarze znajdują się życiowo ważne struktury, to następstwa niedokrwienia mogą być bardzo poważne. Jacek Rozenek o udarze: to stało się na parkingu "Irytuje mnie, jak słyszę, że powinienem się oszczędzać. Nie idzie za tym pogłębiona dyskusja, co było powodem udaru" - mówił Jacek Rozenek w rozmowie z Michałem Figurskim w programie "NieZŁY pacjent w Radiu ZET". Najczęstsze OBJAWY UDARU to: nagły, bardzo silny ból głowy (zwłaszcza w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego) asymetria twarzy – niedowład lub porażenie mięśni po jednej stronie twarzy (opadanie kącika ust) utrata siły lub kontroli nad kończynami (bezwładna ręka i/lub noga), z reguły po jednej stronie ciała zaburzenia mowy – bezładna, niezrozumiała mowa zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, całkowita utrata widzenia) zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów zaburzenia lub utrata przytomności (w przypadku rozległego udaru) Warto wiedzieć, że czasami występują też przemijające ataki niedokrwienne, inaczej „mini udary”, których objawy ustępują w ciągu 24 godzin. Mogą być one jednak (i zwykle są) zwiastunem „dużego” udaru. Szacuje się, że u co piątej osoby po „mini udarze”, kolejny udar mózgu może wystąpić w ciągu kilku dni lub tygodni. Dlatego osoba, u której zdarzyła się taka sytuacja, powinna jak najszybciej zgłosić się do lekarza, by ustalić dalsze zrobić, gdy wystąpią objawy udaru?Pierwsza pomoc w udarze obejmuje przede wszystkim jak najszybsze wezwanie pomocy. Jeśli wystąpi którykolwiek z wymienionych objawów, wezwij pogotowie ratunkowe, zadzwoń pod numer 999 lub 112, lub poproś, by ktoś z Twojego otoczenia to zrobił. Liczy się czas. Absolutnie nie wolno czekać na to, jak rozwinie się sytuacja. W przypadku udaru liczy się każda minuta. Tylko dzięki szybkiej interwencji i natychmiastowemu wdrożeniu leczenia na oddziale udarowym można uniknąć śmierci lub trwałych powikłań chorych kwalifikuje się do leczenia, które może odwrócić lub znacznie ograniczyć skutki udaru, pod warunkiem, że leczenie zostanie zastosowane nie później niż 3 godziny od początku udaru. Zwlekanie z podjęciem działania grozi nie tylko trwałym kalectwem, ale również śmiercią. Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem. Zapraszamy do obejrzenia wywiadu "Objawy i przyczyny udaru mózgu" z dr Grzegorzem Chabikiem. Więcej praktycznych informacji dotyczących powrotu do sprawności po udarze znajdą Państwo w naszych poradnikach video. Również zachęcamy do zapoznania się z nimi. Co to jest udar mózgu? Kogo dotyczy? Jakie są objawy udaru mózgu? Komu może przydarzyć się udar mózgu? Kto jest szczególnie narażony? Jakie są główne przyczyny udaru mózgu? Jak rozpoznać, że to może być udar mózgu? Kiedy dzwonić po pomoc? Jak wygląda leczenie udaru mózgu? Jakie problemy może mieć pacjent po udarze mózgu i co odczuwa? Czy pojawiający się niedowład u każdego pacjenta jest taki sam? Jakie są najczęstsze objawy udaru mózgu? Czym charakteryzuje się zespół pomijania? Co dalej? G: Witam Państwa serdecznie. Witam Panią redaktor. Nazywam się Grzegorz Chabik, jestem specjalistą rehabilitacji medycznej i neurologiem. Bardzo wiele lat pracowałem w II Klinice Neurologicznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Początkowo w Oddziale Ostrym Neurologicznym, później w Oddziale Rehabilitacji Medycznej Neurologicznej, następnie miałem krótki epizod pracy w Wojskowym Instytucie Medycyny Lotniczej, a obecnie pracuję w Uzdrowisku Konstancin-Zdrój. Co to jest udar mózgu? Kogo dotyczy? W: Doktorze, jak widzimy, temat udaru mózgu absolutnie nie jest Panu obcy. Przygotowałam kilka pytań zebranych przede wszystkim od naszych pacjentów, którzy każdego dnia spotykają się z tym problemem. Zadają oni pytania i nie wiedzą gdzie szukać odpowiedzi. Może powinniśmy zacząć od podstawowego pytania: Co to jest udar mózgu i jak często występuje? Kogo dotyczy? Na czym ten problem polega? G: Udar mózgu to jedna z najczęstszych chorób naczyniowych. Udar mózgu można porównywać np. do zawału serca. W takiej podstawowej, najczęstszej formie udaru, czyli w udarze niedokrwiennym, dochodzi do zatkania naczynia krwionośnego doprowadzającego krew do danego rejonu mózgu. Efektem tego zamknięcia naczynia, niedokrwienia i niedotlenienia danego obszaru mózgu, są obserwowane później objawy. Jakie są objawy udaru mózgu? W: Jakie są objawy, jak taki udar rozpoznać? Skąd wiemy, że jest to właśnie udar? G: Zazwyczaj dzieje się to bardzo nagle tzn. zdrowa osoba nagle doświadcza takich objawów jak: wykrzywienie twarzy, niedowład kończyn, problem z mową, problem ze wzrokiem. Często, udar zaczyna się bardzo burzliwe, czyli tak jak już wspominałem, u zupełnie zdrowej osoby, nagle dochodzi do powyższych objawów. Bywa także, że ktoś upada i nie może wstać. Zaczyna się u niego bełkotliwa mowa lub zawroty głowy. To wszystko dzieje się nagle, ponieważ zatyka nam się naczynie i już kilka minut niedokrwienia mózgu może powodować wystąpienie omawianych objawów. Komu może przydarzyć się udar mózgu? Kto jest szczególnie narażony? W: Kogo ten problem może dotyczyć? Czy dotyczy on tylko osób starszych, czy może spotkać każdego. Jak to jest? G: To bardzo dobre pytanie, ponieważ czynnikiem ryzyka wystąpienia udaru są wszystkie inne czynniki chorób sercowo-naczyniowych tj. nadciśnienie tętnicze, nadwaga lub miażdżyca, czyli zaburzenia gospodarki lipidowej. Również w przypadku zawału serca ta grupa ryzyka jest taka sama lub bardzo podobna. Ryzyko to rośnie również z wiekiem, im więcej tego typu obciążeń ma dana osoba. Myślimy głównie o udarze u osób starszych, natomiast ostatnie lata pokazują, że niestety coraz młodsze osoby doświadczają tego typu schorzenia. Jest to również jedna z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności, jeśli chodzi o wszystkie zachorowania. Jakie są główne przyczyny udaru mózgu? W: Jeżeli mielibyśmy jeszcze raz powtórzyć te najważniejsze przyczyny udaru mózgu, to na co należy zwrócić uwagę. Co jest główną przyczyną udaru mózgu? G: Jest to: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej - wiążące się oczywiście z miażdżycą naczyń doprowadzających krew do mózgu, nadwaga oraz cukrzyca. Również takie schorzenia towarzyszące, albo niezależne, jak na przykład: migotanie przedsionków, czy różne inne stany sprzyjające wzmożonej krzepliwości krwi. Wtedy też, musimy się liczyć z większą częstością udarów. W: Czyli udar mózgu może dotyczyć każdego. G: De facto tak. Zdarzają się np. u młodych osób, które mogą mieć zmiany w tętnicach doprowadzających krew do mózgu. Zdarzają się także przypadki udarów pourazowych, kiedy dojdzie do nieszczęśliwego urazu np. tętnicy szyjnej wewnętrznej lub jej okolicy i wtedy ta tętnica po prostu się w drodze uszkodzenia, zamyka. Jak rozpoznać, że to może być udar mózgu? Kiedy dzwonić po pomoc? W: Doktorze, czyli co może nas zaniepokoić? Kiedy wezwać pogotowie? Kiedy zgłosić się do lekarza? Na co zwrócić uwagę? G: Proszę Państwa, zwracamy uwagę na każdy niepokojący objaw, który pojawia się asymetrycznie tj. asymetria twarzy, nagłe osłabienie siły ręki lub nogi, zaburzenia równowagi, zmiana mowy, trudności z wysłowieniem się, ze zrozumieniem mowy - to wszystko powinno skłaniać do natychmiastowego działania. Tutaj nie ma na co czekać i nie ma się co zastanawiać. Najlepiej, jeśli są to objawy, które nigdy wcześniej nie występowały, wtedy dzwonimy jak najszybciej po pogotowie. W: Czy jest jakiś czas, kiedy należy się zgłosić do lekarza? Kiedy interweniować? Czy możemy poczekać? Np. Poczuliśmy się gorzej wieczorem…. to zadzwonimy do lekarza rano? Czy to musi być już, natychmiast? G: Tak, stanowczo potwierdzę, że to musi być już, natychmiast. Często np. zdarza się tak, że dana osoba budzi się rano z objawami udaru. Niekoniecznie musi to być od razu duży niedowład ręki, wystarczy jakieś uczucie zdrętwienia. Wtedy, taka osoba kojarzy to głównie ze złym spaniem na tej stronie i związanymi ze snem objawami. Jeśli to nie ustępuje w ciągu dosłownie kilku minut, trzeba nadal myśleć o tym, żeby dzwonić jak najszybciej po pogotowie. I nie myślimy tutaj o lekarzu pierwszego kontaktu, czy wezwaniu lekarza do domu. Pierwsze co powinniśmy zrobić, to wezwać pogotowie. W: Czy ten czas ma znaczenie? G: Jak najbardziej ma. Im szybciej dana osoba trafi do szpitala, tym lepiej i tym szybciej dostanie leczenie, ponieważ już potrafimy leczyć udar mózgu. Możemy podawać leczenie trombolityczne. Formalnie, może być to stosowane do czterech i pół godziny od wystąpienia objawów. Natomiast generalna zasada jest taka, że im szybciej, tym lepiej. Rozwijany jest też program mechanicznej trombektomii, czyli usuwania zmian zatorowych bezpośrednio z naczyń, które są zatkane w mózgu. Na tego rodzaju interwencje taka osoba musi również, jak najszybciej trafić. Jak wygląda leczenie udaru mózgu? W: Doktorze, rozumiem. Czyli jest udar mózgu, pacjent trafia do szpitala i co się dzieje? Co dalej? Jak wygląda leczenie? Jak wyglądają te pierwsze chwile po udarze mózgu? Czy możemy powiedzieć, że udar mózgu już się dokonał, czy on trwa? G: Oczywiście. Zawsze takiemu pacjentowi robimy podstawowe badanie krwi. Zawsze ma też wykonywaną przynajmniej tomografię komputerową głowy, żeby wykluczyć potencjalne krwawienie - bo może się takie pojawić. Może być to też udar tzw. krwotoczny, o wiele rzadszy. Nie mniej jednak, zawsze wykonujemy taką diagnostykę w celu ustalenia, które z naczyń jest zatkane, ewentualnie zamknięte, żeby w razie konieczności móc dalej wybiórczo już to naczynie potraktować. Następnie taki pacjent w trybie pilnym ma wykonywane wszystkie badania: tomografię lub rezonans i trafia jak najszybciej, jak jest to możliwe do sali intensywnego nadzoru, gdzie jest monitorowany. Podstawowe czynności życiowe oceniane są na bieżąco i tam zaczynamy leczenie. Jest to leczenie z wyboru, czyli leczenie trombolityczne, które staje się już pomału standardem w większości polskich oddziałów neurologicznych. W zależności od tego efektu leczenia trombolitycznego, możemy jeszcze rozważać mechaniczną trombektomię, czyli usuwanie skrzepów, zatorów, tętnic na drodze mechanicznej. W: Czy to znaczy, że jeżeli pacjent trafi do szpitala w odpowiednim czasie i będzie zastosowane takie postępowanie jak Doktor mówi, to znaczy, że taki pacjent ma szansę absolutnie wyzdrowieć i udar nie pozostawi po sobie żadnego śladu? Co dzieje się dalej? Jak to wygląda? G: Bardzo się oczywiście cieszymy, kiedy udaje nam się rzeczywiście na tyle szybko zadziałać, że to leczenie jest tak skuteczne, że pacjent wychodzi rzeczywiście bez objawów. Najczęściej niestety jest tak, że mimo wszystko ten czas, który wystąpił od zamknięcia naczynia do otrzymania leczenia jest na tyle długi, że mimo wszystko, często dochodzi do nieodwracalnych zmian w mózgu. Tak jak już wspominaliśmy, te kilka minut niedokrwienia ostrego wystarczą, żeby tkanka mózgowa obumarła. Walczymy tak naprawdę, w tym czasie i z tą terapią, żeby jak najmniejszy obszar mózgu został uszkodzony. Ale niestety, w stu procentach zazwyczaj nie udaje się pacjentom zakończyć leczenia bez “wolnych objawów”. Zazwyczaj różne niedowłady, czy deficyty pozostają. Jakie problemy może mieć pacjent po udarze mózgu i co odczuwa? W: Zatrzymujemy się teraz na etapie, że dokonał się udar mózgu, pacjent miał podane odpowiednie leczenie, budzi się i co się dzieje? Jakie objawy może mieć pacjent? Jaki może mieć problem? Czy pacjent po udarze mózgu wie gdzie jest, wie co się z nim dzieje? Co może odczuwać, jakie to mogą być problemy? G: Każdy na udar mózgu choruje troszeczkę inaczej, więc to, jakie dana osoba ma ostatecznie objawy, u każdego inaczej wygląda. Natomiast oczywiście, schematycznie możemy powiedzieć, że takie najbardziej zauważalne objawy, to niedowłady kończyn. Niektórzy pacjenci, tak jak Pani wspominała, mogą mieć zaburzenia świadomości - szczególnie, jeśli udar dotyczył tzw. tylnojamowych struktur mózgu i wszystkich rejonów z tyłu mózgu dotyczących. Natomiast to, co najbardziej rzuca się w oczy, to są na pewno: niedowłady kończyn, problemy z mową, często również z percepcją wzrokową. Bywa taki problem, że pacjenci, u których doszło do uszkodzenia prawej półkuli mózgu, mają tzw. zespół zaniedbywania przestrzeni. Dotyczy to lewej połowy ciała, lewej połowy pola widzenia. Takie osoby gorzej tę stronę percypują, albo nie mają świadomości jej istnienia w ogóle. Czy pojawiający się niedowład u każdego pacjenta jest taki sam? W: Doktorze, wrócimy na chwileczkę jeszcze do niedowładów, o których Pan mówi. To jest chyba problem, z którym najczęściej możemy się spotkać po wystąpieniu udar mózgu. Czy ten niedowład jest zawsze taki sam? Jak to wygląda? Czy u każdego pacjenta niedowład będzie tak samo nasilony? Czy u jednego będzie niezauważalny, minimalny, a u drugiego będzie dużo głębszy? G: Jest dokładnie tak, że to, jakie ostatecznie mamy objawy zależy od miejsca i rozległości uszkodzenia. Im bardziej ten uszkodzony obszar będzie obejmował struktury odpowiadające za ruch i kończynę górną, tym bardziej niedowład będzie wyrażony w kończynie górnej, a mniej w dolnej. Jest to taki schemat. Można powiedzieć, że w tych dużych udarach zawsze wydaje się, że bardziej dotknięta jest ręka, niż noga. Każda osoba może mieć troszeczkę inne nasilenie tych objawów. Jest to też związane z miejscem i rozległością uszkodzenia - od takiego poczucia gorszej sprawności kończyny przy wykonywaniu precyzyjnych ruchów po plegię, czyli porażenie kończyny, gdzie praktycznie w ogóle nie można wykonać żadnego ruchu. Jakie są najczęstsze objawy udaru mózgu? W: Czyli tak jak dobrze rozumiem, jeżeli mielibyśmy podsumować te najbardziej widoczne, najczęstsze objawy, które występują po udarze mózgu, to jest: niedowład kończyny górnej ręki, niedowład kończyny dolnej, niedowład tułowia. G: Zaburzenia czucia, problemy z mową, z komunikacją językową, wysławianiem się. W: Czyli pacjent może mieć zarówno problem z mówieniem, jak i rozumieniem. G: To możemy rozróżnić. Potocznie, często myli się te dwa pojęcia i mówi się o nich wspólnie tj. o zaburzeniach mowy i o zaburzeniach językowych. Zaburzenia mowy są związane z motorycznym aspektem wysławiania się, czyli jest to niezrozumiały kontekst mowy, zacinanie się, niewyraźne mówienie. W tym wszystkim możemy również mówić o krztuszeniu się. Natomiast funkcje i problemy językowe wiążą się stricte z zrozumieniem i produkcją języka. W: Czy te dwa objawy mają swoją nazwę? G: Tak, te językowe - to zazwyczaj jest takie szerokie spektrum - ale możemy mówić o afazji. Natomiast, jeśli chodzi o zaburzenia mowy, to mówimy raczej o dyzartrii. W: I pacjent po udarze mózgu może mieć zarówno jeden jak i drugi problem. G: Może. Rzeczywiście u pacjenta z afazją mogą pojawiać się elementy dyzartrii, wynikające chociażby z niedowład nerwu twarzowego. W: Czyli to mogą być zarówno niedowłady, zaburzenia mowy różnego typu, jak i zaburzenia czucia. Czy to mogą być jeszcze jakieś problemy? Czy taki pacjent może gorzej widzieć? G: Jak najbardziej. Już na poziomie percepcyjnym udar nie musi dotyczyć, a raczej nie dotyczy samych oczu jako takich. Natomiast potocznie, można by to z tym wiązać, że ktoś nie dowidzi, więc mam problem z oczami. Nie, niestety wiąże się to z bezpośrednim uszkodzeniem mózgu, rejonów odpowiedzialnych za percepcję wzrokową. Wiąże się to też z zespołem pomijania stronnego, czy zaniedbywania, o których wspominałem - gorzej percypuje się wtedy tę lewą połowę przestrzeni. W: Percepuje czyli…? G: Odbiera, doświadcza. Natomiast pacjenci mogą mieć też problemy z ruchomością gałek ocznych. Jest to dużym problemem, szczególnie w uszkodzeniach np. w udarach móżdżku, czy pnia mózgu, kiedy rzeczywiście ruchy gałek ocznych są niezborne. Potocznie, można powiedzieć, że któreś oko ucieka i w takiej sytuacji nie widzimy dobrze, obraz się rozdwaja, nie możemy tego wzroku skupić na jednym przedmiocie. Takie wydawałoby się, że może błahe objawy mogą być bardzo silnie upośledzające funkcjonowanie. Czym charakteryzuje się zespół pomijania? W: Tutaj padło jeszcze jedno sformułowanie: “zespół zaniedbywania”, “zespół pomijania”. Jak możemy to rozwinąć, na czym to polega? G: To jest już taki objaw - można powiedzieć - z zakresu funkcji poznawczych, gdzie my, nasz mózg, cały czas, na bieżąco odbiera i analizuję wszystkie bodźce płynące z naszego ciała: dotykowe, węchowe, słuchowe, wzrokowe. Po uszkodzeniach pewnych rejonów mózgu odpowiadających za percepcji, czyli odbiór tych wszystkich wrażeń, dochodzi do zaburzenia tych funkcji. Może to skutkować tym, że pacjenci mają problem z tą lewą połową przestrzeni. W tym kontekście, chciałem napomknąć o funkcjach poznawczych, które ulegają zaburzeniu w przypadku udarów mózgu. Do nich zaliczamy: uwagę, koncentrację, pamięć, niekiedy też funkcje językowe. Bardzo wielu pacjentów ma w tym zakresie problemy. Co dalej? Zobacz drugą część wywiadu z dr Grzegorzem Chabikiem. Zobacz Poradniki dla pacjentów i rodzin. Magister fizjoterapii z wieloletnim stażem pracy, certyfikowana terapeutka PNF i Bobath, absolwentka psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestniczka zagranicznych szkoleń poświęconych zaburzeniom widzenia w neurologii i ich fizjoterapii czyli Neuro-Visual Postural Therapy.